koebner fenomeen – Köbner

Wat is het Koebner fenomeen?

Het Koebner fenomeen (Heinrich Koebner (1838–1904)  wordt ook het isomorf prikkeleffect genoemd en ontstaat door een milde of ernstig trauma van de huid.

Het komt niet alleen bij de ziekte psoriasis voor maar ook bij andere aandoeningen: lichen planus, lichen nitidus, sarcoïdose, necrobiosis lipoidica, vitiligo, Henoch Schönlein purpura, keratosis follicularis, keloid, erythema exsudativum multiforme, lichen sclerosus, balanitis xerotica obliterans (lichen sclerosus van de glans penis), multicentric reticulohistiocytosis, reactive perforating collagenosis, acquired perforating dermatosis, Kaposi sarcoma, pityriasis rubra pilaris,Sweet syndroom (acute febrile neutrophilic dermatosis), urticaria factitia, calcinosis cutis, ziekte van Behçet (ontstaan van pustels, pathergie), pyoderma gangrenosum (ontstaan van pustels of ulcera, pathergie), calciphylaxis (ontstaan van ulcera)

Welke trauma’s veroorzaken het Koebner fenomeen?

De aandoening wordt altijd veroorzaakt door een of ander trauma. Dat trauma kan zeer minimaal zijn zoals even krabben of ergens tegen aan schuren maar ook bij bijvoorbeeld echt bloedende wonden zoals een trauma na een operatie, een valpartij, een snede enzovoort. We kunnen deze trauma’s onderverdelen in categorieën met name:

• Chemisch trauma: reactie van geneesmiddelen, reactie van bepaalde irriterende zalven op de huid, verbranding door sterk bijtende stoffen, insecten beten
• Fysische reactie: krabben, wrijven, druk op de huid, snede, acupunctuur, verbranding door de zon, naaldprikken, geslachtsgemeenschap, tatoeages, benen waxen, scheren, strak zittende en schurende kleding (vb hals, buik door broek), knellende schoenen, operatie, koude trauma, eten van harde etenswaren, badscrubs,
  

Ongeveer 20% van de psoriasispatiënten kunnen ooit geconfronteerd worden met dit fenomeen.

Wanneer treedt het fenomeen op?

De reactie op trauma kan zich voordoen na enkele uren, dagen en soms jaren. Het kan dus goed zijn dat je 2 jaar na een operatie toch nog de aandoening van koebner krijgt. Hoewel het niet helemaal duidelijk is waarom het fenomeen optreedt, vermoed met dat het te maken heeft met een gelijktijdige beschadiging van de epidermis en de onderliggende dermis.

Wel wijzen wetenschappelijk studies uit dat het fenomeen zich sneller zal voordoen bij psoriasispatiënten waarbij de aandoening onstabiel is (veel opflakkeringen, zeer actief), door koude in wintermaanden en door psychologische stress.

Behandeling

Een behandeling voor dit fenomeen is moeilijk voor te schrijven. Er zijn ontelbare factoren die deze aandoening beïnvloeden en veroorzaken. We kunnen alleen maar proberen die zaken te vermijden die mogelijk een invloed hebben op de ziekte. Je kan maar beter vermijden dan behandelen:

• Draag losse kleding,
• beschadig de huid niet (geen peelings, geen blauwe plekken, niet krabben, …),
• wees niet te extreem in sport,
• gebruik condoom en glijmiddel tijdens de geslachtsgemeenschap,
• vermijd agressieve verzorgingsproducten en make-up en stap over naar natuurlijke producten,
• vermijd infecties en behandel wonden onmiddellijk
• gebruik een goede, niet irriterende zonnefactor tegen zonnebrand,
• bescherm je goed tegen de koude wind,
• gebruik handschoenen tijdens het poetsen,
• vermijd hielblaren.

De handen en de voeten zijn meestal de zones bij psoriasispatiënten die zeer moeilijk helen. Dat komt natuurlijk omdat de voeten en handen veel te verduren krijgen op een dag. Daarom hebben deze lichaamsdelen extra verzorging nodig.

Gehwol producten raad ik aan om de handen en voeten te beschermen. Er zijn nog een aantal oliën die ik zeer hard aanraad omdat ze reeds bewezen hebben bij meerdere psoriasispatiënten dat ze heelzaam zijn voor de huid: Arganolie, Zwarte komijnzaadolie, Ricinusolie. De plaatsen zeer goed insmeren tot de olie in de huid getrokken is!

Omgekeerd Koebner fenomeen

De aandoening kan even snel weer verdwijnen nadat ze ontstaan is. Het is dus best mogelijk dat na de symptomen het effect zich terug omdraait en het Koebner fenomeen verdwijnt.

• http://www.dermnetnz.org/reactions/koebner.html
• http://www.bioline.org.br/request?dv04064
• http://www.cmaj.ca